Học nghề dễ hay khó? Học nghề nào dễ nhất ?
Học nghề nào dễ xin việc ? Làm nghề có thu nhập ra sao ? Nên đi học Trung cấp, Cao đẳng hay đi Học nghề ngắn hạn? Click để xem tư vấn.  

Học nghề ở đâu tốt nhất ? Trung tâm dạy nghề nào uy tín ? Học nghề Điện tử ở đâu tốt nhất ? Nên học nghề Điện lạnh ở đâu ? Học nghề Máy tính Laptop Điện thoại ở đâu tốt nhất ? Click xem ngay.

  1. Cấu trúc nguyên tử.
    Để hiểu về bản chất dòng điện, ta biết rằng. Tất cả các nguyên tố đều được cấu tạo từ các nguyên tử và mỗi nguyên tử của một chất được cấu tạo bởi hai phần là.
    - Một hạt nhân ở giữa các hạt mang điện tích dương gọi là Proton và các hạt trung hoà điện gọi là Neutron. 
    - Các Electron. (Điện tử ,) mang điện tích âm chuyển động xung quanh hạt nhân . 
    - Bình thường các nguyên tử có trạng thái trung hoà về điện, nghĩa là số Proton hạt nhân bằng số electron ở bên ngoài. Nhưng khi có tác nhân bên ngoài như áp xuất, nhiệt độ, ma sát tĩnh điện, tác động của từ trường. Thì các điện tử electron ở lớp ngoài cùng có thể tách khỏi quỹ đạo để trở thành các điện tử tự do. 
    - Khi một nguyên tử bị mất đi một hay nhiều điện tử, chúng bị thiếu điện tử và trở thành ion dương và ngược lại, khi một nguyên tử nhận thêm một hay nhiều điện tử thì chúng trở thành ion âm.

   2 . Bản chất dòng điện và chiều của dòng điện .
  Khi các điện tử tập trung với mật độ cao chúng tạo lên hiệu ứng tích điện.
  - Dòng điện chính là dòng chuyển động của các hạt mang điện như điện tử, ion.
  - Chiều dòng điện được quy ước đi từ dương sang âm. ( Ngược với chiều chuyển động của các điện tử  đi từ âm sang dương .)

  3. Tác dụng của dòng điện.
  Khi có một dòng điện chạy qua dây dẫn điện như thí nghiệm sau.

  Ta thấy rằng dòng điện đã tạo ra một từ trường xung quanh để làm lệch hướng của nam châm, khi đổi chiều dòng điện thì từ trường cũng đổi hướng, làm nam châm lệch theo hướng ngược lại.
  - Dòng điện chạy qua bóng đèn làm bóng đèn phát sáng và sinh ra nhiệt năng.
  - Dòng điện chạy qua động cơ làm động cơ quay,  sinh ra cơ năng .
  - Khi ta nạp ắc quy, các cực của ắc quy bị biến đổi và dòng điện có tác dụng hoá năng.

Như vậy dòng điện có các tác dụng là tác dụng về nhiệt , tác dụng về cơ năng , tác dụng về từ trường và tác dụng về hoá năng.
 

 II)  Dòng điện và điện áp một chiều.

   1. Cường độ dòng điện.
   Là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh yếu của dòng điện, hay đặc trưng cho số lượng các điện tử đi qua tiết diện của vật dẫn trong một đơn vị thời gian,  ký hiệu là I.
  - Dòng điện một chiều là dòng chuyển động theo một hướng nhất định từ dương sang âm theo quy ước, hay là dòng chuyển động theo một hướng của các điện tử tự do.

  Đơn vị của cường độ dòng điện là Ampe và có các bội số như sau.

• Kilo Ampe  = 1000 Ampe .

• Mega Ampe = 1 triệu Ampe .

• Mili Ampe = một phần ngàn Ampe .

• Micro Ampe = một phần triệu Ampe .

   2. Điện áp.
   Khi mật độ các điện tử tập trung không đều tại hai điểm A và B, nếu ta nối một dây dẫn từ A sang B, sẽ xuất hiện dòng chuyển động của các điện tích từ nơi có mật độ cao sang nơi có mật độ thấp, như vậy người ta gọi hai điểm A và B có chênh lệch về điện áp và áp chênh lệch chính là hiệu điện thế.
  - Điện áp tại điểm A gọi là UA.
  - Điện áp tại điểm B gọi là UB.
  - Chênh lệch điện áp giữa hai điểm A và B gọi là hiệu điện thế UAB.
         Uab = Ua - (trừ) Ub.
             UAB = UA - UB .
  - Đơn vị của điện áp là Vol  ký hiệu là U hoặc E, đơn vị điện áp có các bội số là.

• Kilo Vol (KV) = 1 nghìn Vol .

• Mini Vol (mV) = 1 phần nghìn Vol .

• Micro Vol = 1 phần triệu Vol .

  Điện áp có thể ví như độ cao của một bình nước, nếu hai bình nước có độ cao khác nhau thì khi nối một ống dẫn sẽ có dòng nước chảy qua từ bình cao sang bình thấp hơn. Khi hai bình nước có độ cao bằng nhau thì không có dòng nước chảy qua ống dẫn. Dòng điện cũng như vậy, nếu hai điểm có điện áp chên lệch sẽ sinh ra dòng điện chạy qua dây dẫn  nối với hai điểm đó, dòng điện sẽ chảy từ điện áp cao sang điện áp thấp, nếu hai điểm có điện áp bằng nhau thì dòng điện trong dây dẫn sẽ = 0. 

  III) Các định luật cơ bản.

1. Định luật ôm. 
  Định luật ôm là định luật quan trọng mà ta cần phải nghi nhớ.
  Định luật ôm được phát biểu như sau.

   Cường độ dòng điện trong một đoạn mạch tỷ lệ thuận với điện áp ở hai đầu đoạn mạch, và tỷ lệ nghịch với điện trở của đoạn mạch đó .

  Công thức.     I = U (trên)/ R 
    Trong đó .

• I là cường độ dòng điện, tính bằng Ampe, ký hiệu là A.
• U là điện áp ở hai đầu đoạn mạch , tính bằng Vol, ký hiệu là V.
• R là điện trở của đoạn mạch, tính bằng ôm, ký hiệu là Ω.

  2. Định luật ôm cho đoạn mạch. 
    Đoạn mạch mắc nối tiếp.

 Trong một đoạn mạch có nhiều điện trở mắc nối tiếp thì điện áp ở hai đầu đoạn mạch bằng tổng sụt áp trên các điện trở .

•    Như sơ đồ trên thì  U = U1 + U2 + U3  .

•  Theo định luật ôm ta lại có U1 = I1 (nhân với) R1, U2 = I2 (nhân với) R2,   U3 = I3 (nhân với) R3.  Nhưng đoạn mạch mắc nối tiếp thì  I1 = I2 = I3 .

• Sụt áp trên các điện trở  tỷ lệ thuận với các điện trở .
  Đoạn mạch mắc song song .
   Trong đoạn mạch có nhiều điện trở mắc song song thì cường độ dòng điện chính bằng tổng các dòng điện đi qua các điện trở, và sụt áp trên các điện trở là như nhau.

• Mạch trên có U1 = U2 = U3 = E .

• I = I1 + I2 + I3 và U1 = I1 (nhân với) R1  = I2 (nhân với) R2 = I3 (nhân với) R3 .

• Cường độ dòng điện tỷ lệ nghịch với điện trở .

 3. Điện năng và công xuất.
   - Điện năng.
   Khi dòng điện chạy qua các thiết bị như bóng đèn sẽ làm bóng đèn sáng, chạy qua động cơ sẽ làm động cơ quay như vậy dòng điện đã sinh ra công. Công của dòng điện gọi là điện năng, ký hiệu là W.  Trong thực tế ta thường dùng Wh, KWh ( Kilowat giờ).

 Công thức tính điện năng là.

W = U (nhân với) I (nhân với) t.

• Trong đó W là điện năng tính bằng June (J).

• U là điện áp tính bằng Vol.

• I là dòng điện tính bằng Ampe.

• t là thời gian tính bằng giây.

   - Công xuất .
   Công xuất của dòng điện là điện năng tiêu thụ trong một giây, công xuất được tính bởi công thức .

P = W / t = (U. I .t ) / t = U .I .

Theo định luật ôm ta có   P = U.I =  U² / R  = R.I^{2 .}

Học nghề dễ hay khó ? Học nghề nào dễ nhất ?
Học nghề nào dễ xin việc ? Làm nghề có thu nhập ra sao ? Nên đi học Trung cấp, Cao đẳng hay đi Học nghề ngắn hạn? Click để xem tư vấn.  

Học nghề ở đâu tốt nhất ? Trung tâm dạy nghề nào uy tín ? Học nghề Điện tử ở đâu tốt nhất ? Nên học nghề Điện lạnh ở đâu ? Học nghề Máy tính Laptop Điện thoại ở đâu tốt nhất ? Click xem ngay.

   - Từ trường.
  Từ trường là vùng không gian xung quanh nam châm có tính chất truyền lực từ lên các vật liệu có từ tính, từ trường là tập hợp của các đường sức đi từ cực Bắc đến cực Nam.

   - Cường độ từ trường.
  Là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh yếu của từ trường, ký hiệu là H, đơn vị là A/m.

   - Độ từ cảm.
  Là đại lượng đặc trưng cho vật có từ tính chịu tác động của từ trường, độ từ cảm phụ thuộc vào vật liệu . Ví dụ,  Sắt có độ từ cảm mạnh hơn đồng nhiều lần, độ từ cảm được tính bởi công thức.

B = µ (nhân với) H

Trong đó B : là  độ từ cảm.
µ : là độ từ thẩm .
H :  là cường độ từ trường .

   - Từ thông.
  Là số đường sức đi qua một đơn vị diện tích, từ thông tỷ lệ thuật với cường độ từ trường.

   - Ứng dụng của Nam châm vĩnh cửu.
  Nam châm vĩnh cửu được ứng dụng nhiều trong thiết bị điện tử, chúng được dùng để sản xuất Loa, Micro và các loại Mô tơ DC.

 2. Từ trường của dòng điện đi qua dây dẫn thẳng.

     Thí nghiệm trên cho thấy, khi công tắc bên ngoài đóng, dòng điện đi qua bóng đèn làm bóng đèn sáng, đồng thời dòng điện đi qua dây dẫn sinh ra từ trường làm lệch hướng kim nam châm .
    Khi đổi chiều dòng điện, ta thấy kim nam châm lệch theo hướng ngược lại, như vậy dòng điện đổi chiều sẽ tạo ra từ trường cũng đổi chiều. 

 3. Từ trường của dòng điện đi qua cuộn dây.

•    Khi ta cho dòng điện chạy qua cuộn dây, trong lòng cuộn dây xuất hiện từ trường là các đường sức song song, nếu lõi cuộn dây được thay bằng lõi thép thì từ trường tập trung trên lõi thép và lõi thép trở thành một chiếc nam châm điện, nếu ta đổi chiều dòng điện thì từ trường cũng đổi hướng .

• Dòng điện một chiều cố định đi qua cuộn dây sẽ tạo ra từ trường cố định, dòng điện biến đổi đi qua cuộn dây sẽ tạo ra từ trường biến thiên.

• Từ trường biến thiên có đặc điểm là sẽ tạo ra điện áp cảm ứng trên các cuộn dây đặt trong vùng ảnh hưởng của từ trường , từ trường cố định không có đặc điểm trên.

• Ứng dụng.
  Từ trường do cuộn dây sinh ra có rất nhiều ứng dụng trong thực tế, một ứng dụng mà ta thường gặp trong thiết bị điên tử đó là Rơ le điện từ.

Rơ le điện từ .

  Khi cho dòng điện chạy qua cuộn dây, lõi cuộn dây trở thành một nam châm điện để hút thanh sắt, và công tắc được đóng lại. Tác dụng của rơ le là dùng một dòng điện nhỏ để điều khiển đóng mạch cho dòng điện lớn gấp nhiều lần.

  4. Lực điện từ.
      Nếu có một dây dẫn đặt trong một từ trường, khi cho dòng điện chạy qua thì dây dẫn có một lực đẩy, đó là lực điện từ, nếu dây dẫn được tự do, chúng sẽ chuyển động trong từ trường, nguyên lý này được ứng dụng khi sản xuất loa điện động.

Nguyên lý hoạt động của Loa,  ( Speaker ) .

  Cuộn dây được gắn với màng loa và đặt trong từ trường mạnh giữa 2 cực của nam châm, cực S là lõi, cực N là phần xung quanh, khi cho dòng điện xoay chiều chạy qua cuộn dây, dưới tác dụng của lực điện từ cuộn dây sẽ chuyển động, tốc động chuyển động của cuộn dây phụ thuộc vào tần số của dòng điện xoay chiều, cuộn dây chuyển động được gắng vào màng loa làm màng loa chuyển động theo, nếu chuyển động ở tần số trên 20 Hz chúng sẽ tạo ra sóng âm tần trong dải tần số tai người nghe được.

   5. Cảm ứng điện từ .
    Cảm ứng điện từ là hiện tượng xuất hiện điện áp cảm ứng của cuộn dây được đặt trong một từ trường biến thiên. 
      Ví dụ. Một cuộn dây quấn quanh một lõi thép, khi cho dòng điện xoay chiều chạy qua, trên lõi thép xuất hiện một từ trường biến thiên, nếu ta quấn một cuộn dây khác lên cùng lõi thép thì hai đầu cuộn dây mới sẽ xuất hiện điện áp cảm ứng. Bản thân cuộn dây có dòng điện chạy qua cũng sinh ra điện áp cảm ứng và có chiều ngược với chiều dòng điện đi vào.

Học nghề dễ hay khó ? Học nghề nào dễ nhất ?
Học nghề nào dễ xin việc ? Làm nghề có thu nhập ra sao ? Nên đi học Trung cấp, Cao đẳng hay đi Học nghề ngắn hạn? Click để xem tư vấn.  

Học nghề ở đâu tốt nhất ? Trung tâm dạy nghề nào uy tín ? Học nghề Điện tử ở đâu tốt nhất ? Nên học nghề Điện lạnh ở đâu ? Học nghề Máy tính Laptop Điện thoại ở đâu tốt nhất ? Click xem ngay.

    Ở trên là các dòng điện xoay chiều  hình sin, xung vuông và xung nhọn.

   Chu kỳ và tần số của dòng điện xoay chiều.
  Chu kỳ của dòng điện xoay chiều ký hiệu là T là khoảng thời gian mà điện xoay chiều lặp lại vị trí cũ, chu kỳ được tính bằng giây (s).
  Tần số điện xoay chiều. Là số lần lặp lại trạng thái cũ của dòng điện xoay chiều trong một giây, ký hiệu là F, đơn vị là Hz.

                      F = 1 /T.

   Pha của dòng điện xoay chiều.
  Nói đến pha của dòng xoay chiều ta thường nói tới sự so sánh giữa 2 dòng điện xoay chiều có cùng tần số.
     - Hai dòng điện xoay chiều cùng pha là hai dòng điện có các thời điểm điện áp cùng tăng và cùng giảm như nhau.

Hai dòng điện xoay chiều cùng pha .

     - Hai dòng điện xoay chiều lệch pha. Là hai dòng điện có các thời điểm điện áp tăng giảm lệch nhau .

Hai dòng điện xoay chiều lệch pha .

   - Hai dòng điện xoay chiều ngược pha. Là hai dòng điện lệch pha 180 độ, khi dòng điện này tăng thì dòng điện kia giảm và ngược lại.

Hai dòng điện xoay chiều ngược pha .

    Biên độ của dòng điện  xoay chiều .
  Biên độ của dòng xoay chiều là giá trị điện áp đỉnh của dòng điện xoay chiều, biên độ này thường cao hơn điện áp mà ta đo được từ các đồng hồ.

  Giá trị hiệu dụng của dòng điện xoay chiều.

  Thường là giá trị đo được từ các đồng hồ và cũng là giá trị điện áp được ghi trên rắc cắm nguồn của các thiết bị điện tử. Ví dụ, nguồn 220V AC mà ta đang sử dụng chính là chỉ giá trị hiệu dụng, thực tế biên độ đỉnh của điện áp 220V AC khoảng 220V nhân với  căn bậc 2 = khoảng 300V .

   Công xuất của dòng điện xoay chiều .
  Công xuất dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào cường độ, điện áp và độ lệch pha giữa hai đại lượng trên , công xuất được tính bởi công thức.

P = U.I.cosα .

• Trong đó U là điện áp.

• I là dòng điện.

• α là góc lệch pha giữa U và I.

• Nếu dòng xoay chiều đi qua điện trở thì độ lệch pha gữa U và I là.      α = 0  khi đó cosα = 1 và P = U.I .

  - Nếu dòng xoay chiều đi qua cuộn dây hoặc tụ điện thì độ lệch pha giữa U và I là +90 độ hoặc - (trừ)90độ, khi đó cosα  = 0 và  P = 0. ( công xuất của dòng điện xoay chiều khi đi qua tụ điện hoặc cuộn dây là = 0 ).

 II. Dòng điện xoay chiều đi qua R, C, L.

  1. Dòng điện xoay chiều đi qua điện trở .
  Dòng điện xoay chiều đi qua điện trở thì dòng điện và điện áp cùng pha với nhau , nghĩa là khi điện áp tăng cực đại thì dòng điện qua trở cũng tăng cực đại. Như vậy dòng xoay chiều có tính chất như dòng một chiều khi đi qua trở thuần, do đó có thể áp dụng các công thức của dòng một chiều cho dòng xoay chiều đi qua điện trở .

I = U / R  hay R = U/I   Công thức định luật ohm.

P = U.I  Công thức tính công xuất.

   2 . Dòng điện xoay chiều đi qua tụ điện .
  Dòng điện xoay chiều đi qua tụ điện thì dòng điện sẽ sớm pha pha hơn điện áp 90 độ.

Dòng xoay chiều có dòng điện sớm
pha hơn điện áp 90 độ khi đi qua tụ .

 - Dòng xoay chiều đi qua tụ sẽ bị tụ cản lại với một trở kháng gọi là Zc, và Zc được tính bởi công thức .

Zc = 1/ ( 2 x 3,14 x F x C ) .

• Trong đó Zc là dung kháng ( đơn vị là Ohm) .

• F là tần số dòng điện xoay chiều ( đơn vị là Hz).

• C là điện dung của tụ điện ( đơn vị là µ Fara) .

    Công thức trên cho thấy dung kháng của tụ điện tỷ lệ nghịch với tần số dòng xoay chiều. (Nghĩa là tần số càng cao càng đi qua tụ dễ dàng), và tỷ lệ nghịch với điện dung của tụ. ( Nghĩa là tụ có điện dung càng lớn thì dòng xoay chiều đi qua càng dễ dàng).

    - Dòng một chiều là dòng có tần số F = 0, do đó Zc = ∞  vì vậy dòng một chiều không đi qua được tụ.

  3. Dòng điện xoay chiều đi qua cuộn dây.
  Khi dòng điện xoay chiều đi qua cuộn dây sẽ tạo ra từ trường biến thiên, và từ trường biến thiên này lại cảm ứng lên chính cuộn dây đó một điện áp cảm ứng có chiều ngược lại , do đó cuộn dây có xu hướng chống lại dòng điện xoay chiều khi đi qua nó, sự chống lại này chính là cảm kháng của cuộn dây, ký hiệu là ZL.

ZL = 2 x 3,14 x F x L.

• Trong đó ZL là cảm kháng ( đơn vị là Ohm).

• L là hệ số tự cảm của cuộn dây ( đơn vị là Henry) L phụ thuộc vào số vòng dây quấn và chất liệu lõi .

• F là tần số dòng điện xoay chiều ( đơn vị là Hz).

   -  Từ công thức trên ta thấy, cảm kháng của cuộn dây tỷ lệ thuận với tần số và hệ số tự cảm của cuộn dây,  tần số càng cao thì đi qua cuộn dây càng khó khăn, tính chất này của cuộn dây ngược với tụ điện.

   - Với dòng một chiều thì  ZL của cuộn dây = 0 ohm, dó đó dòng một chiều đi qua cuộn dây chỉ chịu tác dụng của điện trở thuần R mà thôi. ( trở thuần của cuộn dây là điện trở đo được bằng đồng hồ vạn năng,) nếu trở thuần của cuộn dây khá nhỏ thì dòng một chiều qua cuộn dây sẽ bị chập  mạch.

   - Dòng điện xoay chiều đi qua cuộn dây thì dòng điện bị chậm pha so với điện áp 90 độ, nghĩa là điện áp tăng nhanh hơn dòng điện khi qua cuộn dây .

Dòng xoay chiều có dòng điện chậm
pha hơn điện áp 90 độ khi đi qua cuộn dây.

   - Do tính chất lệch pha giữa dòng điện và điện áp khi đi qua tụ điện và cuộn dây, nên ta không áp dụng được định luật Ohm vào mạch điện xoay chiều khi có sự tham gia của L và C được.

   - Về công xuất thì dòng xoay chiều không sinh công khi chúng đi qua L và C mặc dù có U lớn hơn 0 và I lớn hơn 0.

 4.  Tổng hợp hai dòng điện xoay chiều trên cùng một mạch điện .
  - Trên cùng một mạch điện , nếu xuất hiện hai dòng điện xoay chiều cùng pha thì biên độ điện áp sẽ bằng tổng hai điện áp thành phần.

Hai dòng điện cùng pha biên độ sẽ tăng.

- Nếu trên cùng một mạch điện, nếu xuất hiện hai dòng điện xoay chiều ngược pha thì biên độ điện áp sẽ bằng hiệu hai điện áp thành phần.

Hai dòng điện ngược pha, biên độ giảm .